Khát vọng biên soạn một công trình chuyên khảo đầy đủ về người anh hùng dân tộc Hoàng Hoa Thám cháy bỏng trong tâm khảm từ lâu, đến giờ mới thành hiện thực.

Những gì mà tập sách này gặt hái được là nhờ công gieo trồng của những vùng quê từng sản sinh và nuôi dưỡng bậc thiên tài quân sự ấy trong những năm đầy sóng gió và bi thương; đã chở che và nâng bước người thủ lĩnh cùng các chiến hữu của ông hiên ngang trước kẻ xâm lăng có sức mạnh quân sự vượt trội. Xin được xem đấy là nén tâm hương của tác giả dâng tặng quê nhà, dâng lên cố Giáo sư Trần Quốc Vượng, và là lời biết ơn đối với Giáo sư Đinh Xuân Lâm - những người thầy đã truyền dạy nhiệt huyết và lòng yêu nghề tha thiết cho tôi. Xin được cảm ơn các thân hữu Dương Trung Quốc, Nguyễn Quang Ân và Nguyễn Đình Bưu đã từng giúp Khởi nghĩa Yên Thế 16 năm về trước ra mắt tại Hà Nội và giờ đây là những trang tiếp nối mạch nguồn ấy tiếp tục đến tay độc giả. Xin được tỏ lòng biết ơn ông Phan Trác Cảnh - nhà sách cũ; cố thi sĩ Hoàng Cầm - một dịch giả tài hoa, đã giúp cho tác giả có thêm sự hiểu biết.

Hoàng Hoa Thám (1836-1913) hi vọng sẽ là sự cảm tạ chân thành nhất đối với vùng đất Hưng Yên, Sơn Tây, Vĩnh Phúc, Hải Dương, Ninh Bình, Thái Bình, Lạng Sơn, Hà Nội, Hải Phòng, Hòa Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và Bắc Giang, Bắc Ninh - nơi vị anh hùng dân tộc đã từng gắn bó.

Đây cũng là những lời tri ân của tác giả đối với những đóng góp chí tình của Hội đồng thẩm định, Hội đồng khoa học thuộc Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam và Quỹ Phát triển Sử học Việt Nam do Giáo sư Phan Huy Lê đứng đầu; là món quà nhỏ gửi tặng những xóm làng và núi rừng Yên Thế, phố phường Hà Nội nhân kỉ niệm 100 năm ngày Hoàng Hoa Thám hi sinh (1913-2013), 105 năm ngày Khởi nghĩa Hà Thành (1908-2013), 122 năm ngày Lương Văn Nắm bị sát hại (1892-2014) và 130 năm ngày quật khởi của nhân dân Yên Thế dưới cờ Đề Nắm-Đề Thám chống Pháp xâm lược (1884-2014).

Kể từ khi Hoàng Hoa Thám (1836-1913) được ra mắt độc giả đến nay, tác giả vẫn tiếp tục tìm tòi thêm tư liệu và ghi chép điền đã. Bởi vậy tác giả đã nhận ra rằng bên cạnh tính chất giải phóng dân tộc xuyên suốt 30 năm của cuộc khởi nghĩa Yên Thế (1884-1913) cần được lồng ghép vào đấy chừng 7 năm tồn tại của tư tưởng cần Vương giúp vua cứu nước với sự ngự trị của Quân thứ Song Yên đặt dưới sự chí huy tối cao mà Tán tương Tổng thống quân vụ Thân Bá Phức đảm nhiệm. Vì nghiệp chung, Lương Văn Nắm đã hòa trộn địa bàn, mục tiêu tranh đấu, vai trò chủ soái để nhận đúng trách nhiệm của một Phó tướng Tả dực tướng quân. Với Hoàng Hoa Thám, mãi khi chiến hữu hi sinh, nghĩa phụ rời bỏ cuộc chiến mới đảm nhiệm vị trí Tổng chỉ huy, khơi lại nguồn lạch và tiếp tục dòng chảy ban đầu mà Lương Văn Nắm để lại.

Nhờ có lần tái bản này, tác giả có thêm những dòng về sự hiểu biết mới đối với Thân Bá Phức - vị tướng lừng danh, một sĩ phu lão luyện, linh hồn của Quân thứ Song Yên. Nếu không có sự tận tụy và hi sinh vô bờ bến của ông, không có công lao dưỡng dục và rèn luyện của ông, chắc gì chúng ta có được một anh hùng dân tộc như Hoàng Hoa Thám. Đó chính là điều tác giả muốn thể hiện thêm trong cuốn sách này, dù điều đó là muộn màng và nhất là còn quá mờ nhạt.